Met ‘slim geld’ versnelt Energiefonds Brabant de energietransitie

De weg van de energietransitie is er een met hobbels en valkuilen. In opdracht van Provincie Noord-Brabant verwijdert het Energiefonds Brabant - beheerd door Brabantse Ontwikkelings Maatschappij - enerzijds belemmeringen en zorgt het anderzijds voor een versnelling. Door te investeren in ontwikkeling, realisatie en exploitatie van duurzame projecten.

Met het Energiefonds Brabant werkt de provincie aan een duurzaam Noord-Brabant. Het fonds zet in de provincie met financiële injecties en professionele ondersteuning kansrijke ideeën om in concrete projecten, zowel op het gebied van energieopwekking, -besparing als -opslag.

Koen den Houting en Ernst Coolen, beiden Investment Manager bij Brabantse Ontwikkelings Maatschappij / Energiefonds Brabant, spreken van een ‘aanjagende functie’. Initiatieven die anders niet of moeilijk van de grond komen en waaraan andere partijen aarzelen om bij te dragen, kunnen zo toch worden gerealiseerd.

“Het gaat daarbij niet direct om het aantal geïnstalleerde megawatts”, zegt Den Houting, “maar meer om te laten zien dat een project werkt. Wij zijn geslaagd als we het zover krijgen dat ook andere financiers instappen en dat er een tastbaar project of pilot wordt gerealiseerd dat verdere navolging kan krijgen.”

Nieuwe technologieën

Na het operationeel worden in 2014 richtte het Energiefonds Brabant zich aanvankelijk met name op zonne- en windparken. “Daarmee was men destijds minder ver. Nu zijn er veel meer marktpartijen actief mee bezig”, geeft Den Houting aan.

Voor het Energiefonds Brabant was dat aanleiding om zich meer toe te leggen op nieuwe technologieën. Het vijf leden tellende investeringsteam heeft een groot netwerk in de energiesector. Daarnaast heeft het team ervaring met het structureren en ontwikkelen van projecten. Momenteel ligt de focus vooral op de warmtetransitie, energiebesparing en -opslag.

Batterijen bij zonnepark

Zo werd onlangs in samenwerking met een technische partner een batterij geplaatst bij Zonnepark de Dassenberg in Bergen op Zoom. Door de batterij – de opslagcapaciteit is 4 megawattuur - slim aan te sturen, wordt deze op de juiste momenten geladen en ontladen en onder andere ingezet om het stroomnet te stabiliseren. Het toch al overvolle elektriciteitsnet wordt daarmee flexibeler en stabieler en helpt mee om de energietransitie te versnellen.

Met een toenemende opwek van duurzame energie komt er steeds grotere onbalans in het net en ontstaat er blijvende vraag naar batterijen. Het doel is daarom om aan deze samenwerking nog een aantal batterijprojecten toe te voegen.

“Waar banken voor andere projecten als zonnevelden en windparken kunnen rekenen op SDE++-subsidies van de overheid, gaat het hier om een zich snel ontwikkelende markt waarbij het verdienmodel vooraf minder uitgekristalliseerd is“, weet Ernst Coolen. “Wij zijn bereid dit risico te accepteren en kunnen hierin investeren met eigen vermogen, met risicokapitaal.”

Groene warmte voor bedrijfsprocessen

Het Energiefonds Brabant is als BV ondergebracht bij de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM). Die ondersteunde in 2019 een initiatief van de Bio Energie Centrale Cuijk. Behalve groene stroom levert de BECC ook groene warmte aan bedrijven op industrieterrein Haven Cuijk. Die gebruiken de stoom voor hun bedrijfsprocessen.

Het Energiefonds financierde vorig jaar bovendien de plaatsing van een batterij voor energieopslag, plus een elektrische boiler. Wanneer er een overvloed aan groene stroom is, wordt daarmee de e-boiler geladen voor het opwekken van stoom.

Koen den Houting: “Bij dit project zie je duidelijk de breedte van onze dienstverlening: naast ‘investeren’ hebben we hier als BOM ook vanuit ‘ontwikkelen’ veel bijgedragen. Er is niemand die sec zit te wachten op een zak met geld. Om echt van toegevoegde waarde te zijn, moet je ‘slim geld’ kunnen brengen.”

‘Verdiensten herinvesteren’

In totaal heeft het Energiefonds nu 39 projecten in zijn portfolio, verdeeld over technieken als wind, zon, energiebesparing, opslag en groen gas. Van de 60 miljoen euro die het fonds beschikbaar heeft, is de afgelopen jaren zo’n 40 miljoen euro geïnvesteerd.

Ernst Coolen: “De middelen die worden ontvangen uit de projecten worden geherinvesteerd in nieuwe projecten. Daaraan leveren wij dan weer onze kennis en kunde. Door de inzet van het Energiefonds Brabant is nu 320 miljoen euro aan marktkapitaal geactiveerd.”

Fruitteelt onder zonnepanelen

Als het gaat om investeren, dan heeft het fonds drie mogelijkheden: inzet van eigen vermogen (aandelenkapitaal); een achtergestelde lening; initiatieven die nog onvoldoende omvang hebben om bankfinanciering aan te kunnen trekken, tijdelijk financieren met een bruglening vanuit het fonds.

Onlangs is een achtergestelde lening verstrekt aan het project Telen onder Zon, in Olland; volgens de investment managers een goed voorbeeld van dubbel ruimtegebruik en innovatie. Door licht doorlatende zonnepanelen op een hoge stellage te plaatsen, ontstaat er ruimte onder voor de teelt van zacht fruit zoals bessen, bramen of frambozen. Die groeien normaal onder plastic folie. Het fruit wordt zo beschermd tegen storm, hagel of extreme hitte, terwijl de panelen groene energie produceren en folie overbodig is.

Hoewel er bij dit initiatief een bank betrokken is, was er aanvullend kapitaal nodig om de financiering rond te krijgen. Door met een lening bij te springen, zorgde het Energiefonds Brabant ervoor dat Telen onder Zon wordt gerealiseerd. Momenteel wordt er in Olland gebouwd aan dit, voor Europese begrippen baanbrekende project.

Publiek Ontwikkelbedrijf: ‘lokaal eigendom’

Deze zomer werd, samen met de provincie ook een succes in Midden-Brabant geboekt. Daar is met een groot aantal gemeenten besloten om een Publiek Ontwikkelbedrijf op te richten.

Het Publiek Ontwikkelbedrijf gaat energiehubs (onder andere windparken) ontwikkelen. Doel van het bedrijf is enerzijds meer tempo te maken met de energietransitie en anderzijds grip te houden. Hierdoor kan onder andere ‘lokaal eigendom’ geborgd worden: inwoners worden betrokken bij de plannen en besluitvorming, maar profiteren ook (financieel) van de groene stroom.

“Wij kregen de vraag om ondersteuning bij het van de grond laten komen van het ontwikkelbedrijf. Naast kapitaal – het Energiefonds Brabant is medeaandeelhouder – brengen we eveneens onze kennis van projectontwikkeling in”, zegt Den Houting.

Minimaal 1 miljoen investeren

Om behalve kapitaal ook kennis en kunde omtrent structureren en ontwikkelen te kunnen bieden, dient een project wel enige omvang te hebben. Het fonds streeft ernaar om per project minimaal 1 miljoen euro te investeren. De investeringsomvang is belangrijk omdat trajecten inzet kosten. Op deze manier kan het Energiefonds Brabant zijn toegevoegde waarde blijven leveren en zo bijdragen aan de energietransitie in Noord-Brabant.

Dit artikel werd eerder geschreven door en gepubliceerd op Energiewerkplaats Brabant.